De eerste steen van IJmuiden

De eerste woningen van IJmuiden

Vóórdat het Noordzeekanaal in 1876 geopend zou worden, werd besloten om voor het sluisbedieningspersoneel de huisvesting gereed te maken. Er zou een blok huizen gebouwd worden met 10 sluiswachterswoningen en aan elke zijde een wat grotere vooruitstekende woning voor de sluismeester en de adjunct sluismeester. Dit zouden dan de eerste stenen woningen worden in de nederzetting bij de Noordzeesluizen.

Alida Smakman legt eerste steen IJmuiden

Zo werd op 19 augustus 1875 een eerstesteenlegging ceremonie gehouden in het duin tegenover de Zuidersluis. In tegenwoordigheid van genodigden legde de 7-jarige Alida Smakman, dochter van de adjunct-sluismeester, de eerste steen. Op de steen staat op 19 augustus 1875 reeds de naam IJmuiden (officieus) vermeld. Pas ruim een jaar later op 1 november 1876 heeft Koning Willem III de naam IJmuiden officieel benoemd. Dit komt omdat professor Simon Vissering reeds in 1848 een fictief artikel heeft geschreven in de ”Gids” over een “uitstapje naar IJmuiden”. De naam IJmuiden (monding van het Y) is in de volksmond een eigen leven gaan leiden.

De steen behouden

De steen werd op de fundering van het meest oostelijk gelegen huisje van de adjunct sluismeester gemetseld. Tijdens de oorlog werden er 4 huisjes gesloopt voor schootsveld van de bezetter. Maar met gevaar voor eigen leven hebben 3 IJmuidenaren de steen liggend op verboden gebied, uit het puin kunnen veiligstellen. De steen is in mei 2015 door de gemeente geschonken aan het IJmuider Zee- en Havenmuseum. Het is een brok Belgisch hardsteen van pakweg 50 bij 40 centimeter met daarop een door weer en wind aangetaste tekst van de Amsterdamse kanaal Maatschappij.

Sluiswoningen

Van de oorspronkelijke twaalf sluiswoningen resteerden na de tweede wereldoorlog nog acht woningen. Zij zijn hersteld en wit gepleisterd en worden nog altijd bewoond. Het zijn de oudste en gekoesterde monumenten van IJmuiden.